فلج مغزی چیست ؟ چه باید کرد ؟
فلج مغزی یک اصطلاح کلی است که گروهی از ضایعات مزمنی که کنترل حرکتی فرد را مختل می کنند، شامل می شود. اختلال حرکتی ناشی از این ضایعه در سالهای اولیه زندگی ظاهر می شود و معمولاً با گذشت زمان بدتر نمی شود. این بیماری در شرایط نقصان تکامل یا آسیب به مناطق حرکتی مغز بوجود می اید که در نتیجه آن این مناطق قادر به کنترل حرکتی و وضعیت بدنی (پوسچر) فرد نمی باشند. |
علائم فلج مغزی
1- سفتی عضلات یا اسپاستی سیتی |
روشهای پیشگیری از بروز فلج مغزی
1- تست مادران باردار از نظر عامل Rh
در صورتی که این عامل منفی باشد 72 ساعت قبل از زایمان مادر واکسینه می
شود. (در صورتی که Rh عامل فلج مغزی باشد)
2- درمان سریع کودک مبتلا به زردی به کمک روش فتوتراپی
3- انجام برنامه های کاهش استرس و فشار روانی مادران در دوره بارداری
4- حفاظت کودکان در مقابل ضربه ها و آسیب های فیزیکی به مغز خصوصاً هنگام تولد.
روشهای تشخیصی فلج مغزی
معمولاً پزشکان فلج مغزی را از طریق
معاینه مهارتهای حرکتی، رفلکس و سابقه پزشکی و استفاده از آزمایشهای متنوع
ویژه ای تشخیص می دهند. |
تقسیم بندی فلج مغزی
الف – تقسیم بندی فلج مغزی بر اساس تعداد اندامهای دیگر |
پیش آگهی های فلج مغزی
تحقیقات مختلف نشان داده است در صورتی که به مشکلات نورولوژیک (عصبی) افراد با مشکلات جسمی بطور صحیح و به موقع توجه شود، بسیاری از آنها می توانند به یک زندگی تقریباً طبیعی دست یابند و از آن لذت ببرند. |
چه بایدکرد؟
مداخلات مورد نیاز برای مدیریت کودکان فلج مغزی در دو طیف می تواند مورد توجه باشد.
(1)- درمان بخش صدمه دیده مغز که هماهنگی و حرکات عضلات را بدرستی هدایت نماید.
در
این خصوص تاکنون مداخله پزشکی قابل قبول که ترمیم ضایعه مغزی را انجام دهد
وجود نداشته اما با پیگیری توانبخشی مناسب می توان به اینگونه کودکان کمک
کرد تا زندگی مستقلی را دنبال نمایند و بعبارت دیگر وجود ضایعه بدان معنی
نیست که اینگونه افراد از یک زندگی متکی بخود محروم باشند.
اینگونه
کودکان علاوه بر نیازهای عمومی برای شکوفا شدن استعدادهای بالقوه ای که از
آن برخوردارند به آموزش و خدمات خاص نیز نیازمند می باشند. متأسفانه در
پاره ای موارد حتی نیازهای عمومی اینگونه کودکان به فراموشی سپرده شده و
نهایتاً ارتباط و تعامل اجتماعی که زمینه رشد، تکامل و آموزش کودکان می
باشد محروم می گردند. در خصوص اینکه چه باید کرد خانواده ها می بایست توجه
نمایند که :
- پی آمد ضایعه فلج مغزی برای کودکان با انواع ضایعه متفاوت می باشد و انتظار این است کودک را همانطوریکه هست پذیرا باشیم.
-
ضایعه فلج مغزی یک بیماری پیشرونده نبوده، مداخلات و حمایت های بموقع می
تواند کمک مؤثری برای استقلال کودک باشد. کودک توجه بیشتری را طلب می نماید
و ضرورت دارد فرصت و امکانات و شرایط مناسب برای رشد و شکوفایی
استعدادهایش فراهم شود.
- بهتر است والدین هر چه بیشتر درباره فرزند و
معلولیتش اطلاعات مناسب کسب نمایند تا در آموزش و حمایت از او نقش مؤثرتری
را ایفا کنند. بخاطر داشته باشید که نقش والدین در روند توانبخشی کاملاً
تخصصی و قابل توجه می باشد.
- بهتر است وعده های درمانی را با وضع کودک و واقعیات موجود تطبیق داد تا بتوان وعده های آرمانی را از درمانهای واقعی تفکیک کرد.
(2)- کاربرد تکنیک های مختلف در جهت برطرف نمودن نقص، ضعف و اسپاسم حرکات عضلانی حاصل از ضایعه مغزی.
1-2- روشهای مختلف درمانی
الف – توانبخشی (Rehabilitation)
1- فیزیوتراپی : هدف از فیزیوتراپی کودکان فلج مغزی کمک به این افراد به منظور دستیابی آنها توانمندیهای جسمی حرکتیشان می باشد.
2-
کاردرمانی : کاردرمانی یک سری فعالیتهای هدف مند را به منظور افزایش
استقلال مهارتهای حرکتی درشت و ریز طراحی می کند. کاردرمان به کودک فلج
مغزی در استفاده از وسایل تطبیقی از قبیل وسایل مورد نیاز جهت نشستن، حمام
کردن، ایستادن و غذا خوردن و ... کمک می نماید.
3- گفتاردرمانی : هدف
گفتاردرمانی تسهیل و بهبود مهارتهای ارتباطی کودک فلج مغزی می باشد. یک
کودک فلج مغزی ممکن است نیاز به کمک در زمینه غلبه بر یک مشکل خفیف تلفظ
داشته باشد یا اینکه ممکن است او نتواند از طریق گفتاری و کلامی با دیگران
ارتباط برقرار کند و نیازمند یک روش غیر کلامی جهت برقراری ارتباط باشد. که
از جمله این روشها می توان به روش ارتباط از طریق چشم، زبان اشاره، عکس
خوانی و ارتباط از طریق دستگاههای الکترونیکی اشاره کرد.
ب – ارتوزها، قالب های گچی و اسپلینت ها
برای
اکثر کودکان فلج مغزی بمنظور تقویت روشهای توانبخشی اغلب ارتوز، اسپلینت و
قالب های گچی تجویز می شود. این وسایل به حفظ و ایجاد ثبات در مفصل و قرار
دادن مفصل در وضعیت صحیح و همچنین ممانعت از کشش بیش از حد عضلات کمک می
کنند.
ج – روشهای درمان دارویی
ممکن است برای کودک مبتلا به فلج مغزی
بدلیل شرایط خاصی نظیر ابتلا به تشنج یا سفتی های دردناک در نتیجه
اسپاسمهای شدید از داروهای خاصی استفاده شود. سفتی عضلانی را می توان از
طریق تزریق داروهایی ویژه ای از قبیل بوتوکس (Botox) برای مدت چند ماه مهار
کرد.
د- جراحی
ممکن است بمنظور کاهش اثر سفتی عضلانی برای ستون
فقرات، لگن و پاهای کودک مبتلا به فلج مغزی یکسری جراحیهای ازتوپدی و بافت
نرم برای او انجام شود. در این روشهای جراحی می توان با بلند کردن طول
عضلات و انتقال تا ...... حرکت کودک را تسهیل نمود. زمانی که رشد کودک
متوقف شود از روش درمانی جراحی استخوانی به منظور وضعیت دهی صحیح به
استخوانهای فرد مبتلا به فلج مغزی نیز ممکن است استفاده شود.
گاهی اوقات
متخصصین مغز و اعصاب ممکن است ریشه های عصبی که کنترل تون عضلانی را بعهده
دارند را نیز جراحی نماید. در این روش که ریزوتومی انتخاب پشتی نامیده می
شود هدف کاهش سفتی عضلانی می باشد.
کودکان فلج مغزی همانند سایر کودکان به محبت، توجه، عاطفه، صمیمیت و رابطه دوستانه و انسانی نیازمند می باشند.
3- وسایل تطبیقی
امروزه
وسایل کمکی زیادی جهت کمک به افراد مبتلا به فلج مغزی وجود دارد. که این
وسایل به فرد کمک می کند تا براحتی فعالیتهای روزمره زندگی خویش را انجام
دهد.
1-3- وسایل کمک حرکتی
- ویلچر (دستی و الکترونیکی) - دوچرخه و سه چرخه های مخصوص
- رورؤک عصا و والکر
2-3- وسایل کمک ارتباطی
- تابلوهای سمبولیک
- دستگاههای الکترونیکی ترکیب کننده صوت
- کی بردهای مخصوص
3-3- تسهیلات کمکی فعالیت های روزمره زندگی
- درهای الکترونیکی که بطور اتوماتیک باز و بسته می شوند
- وسایل تغذیه ای (از قبیل قاشق و ...) با دستهای بلند
- چسب های گرفتن
- سیستمهای کنترل محیطی
البته وسایل فوق الذکر بسته به فرهنگ و نوع کشور متغیر می باشند.
4-توجه به توانمندیهای کودک
از
آنجائیکه معلولیت کودک کاملاً مشخص است و میزان درمان آن نیز تا حد زیادی
قابل پیش بینی است، رسیدگی به سایر توانمندیها و استعدادها و از طرفی توجه
به سلامت روحی کودک از اهمیت بالایی برخوردار باشد. متأسفانه بسیاری از
اوقات قربانی مشکلات جسمی کودک می شوند.
لذا توصیه های زیر قابل تأمل است :
1- ارزیابی کودک توسط یک روانشناس به منظور بررسی برخی اختلالات یادگیری کودک و انجام آزمایشهای خاص به منظور جبران به موقع مشکلات.
2- اهمیت به آموزش کودک و ایجاد مهارتهای مختلف اعم از مهارت خودیاری، مهارتهای اجتماعی، حرکتی، آموزشهای تحصیلی و غیره.
بسیاری
از کودکان با مشکلات جسمی از هوش و استعداد خوبی برخوردارند که پرورش
مهارتها و استعدادها خصوصاً در سنین قبل از دبستان می تواند در ایجاد
اعتماد به نفس بیشتر کودک در مدرسه و مراحل بعدی زندگی او نقش به سزایی
داشته باشد.
3- لازم به ذکر است که کودکان با مشکلات جسمی شدید که شاید
از رفتن به مدرسه محرومند از یادگیری و آموزش محروم نیستند و نباید محروم
شوند.
4- کودکانی در عین حال از نظر ذهنی نیز دارای محدودیتهایی هستند
را می توان با مشاوره و اهتمام به توانمندسازی کودک در خودیاری و استفاده
از توانمندیهایش بهبود بخشید و شاید این امر از اهمیت بیشتری برخوردار باشد